06-09-2013 21:22

Abba Shenouda de Archimandriet

Abba Shenouda was meer dan 65 jaar de abt van het witte klooster van Atribe in de woestijn van Thebe. Hij leidde meer dan 2200 monniken en 1800 nonnen. Hij werd Archimandriet genoemd omdat hij de gewoonte had, om van tijd tot tijd als kluizenaar te leven, ook was het gebruikelijk dat hij sommige van de monniken aanmoedigde om zich terug te trekken in de woestijn nadat zij een aantal jaren samen hadden geleefd in een kloostergemeenschap. In 431 A.D. vergezelde hij st. Cyrillus naar het oecumenisch concilie van Efeze.

Hij creëerde Egyptisch Nationalisme of Koptisme, en verloste de Koptische literatuur van iedere Hellenistische cultuur. Hij stond geen vreemdeling toe in zijn kloosters. Naast zijn diepe spiritualiteit, was hij een politiek en sociaal hervormer.

Shenouda werd geboren uit goede Christelijke ouders in een dorp vlakbij Akhmin in Boven-Egypte. Zijn vader bezat een veehouderij. Net zoals David, kreeg hij van zijn vader de opdracht om de schapen te gaan hoeden, al vanaf dat hij nog een klein jongetje was. Toen Shenouda de leeftijd van 10 jaar bereikte, werd hij onder het toezicht geplaatst van Abba Pigol, zijn oom van moederszijde.

Als  jongere, gaf Shenouda er blijk van, een geestelijke te zijn van een zeldzaam niveau, en hij streefde voortdurend naar geestelijke uitnemendheid. Hij had er plezier in om te studeren en monniken en gewone mannen te onderwijzen. Toen Abba Pigol naar de hemel ging, werd Shenouda gekozen om zijn plaats als abt over te nemen. Onder zijn leiding, groeide het aantal monniken tot 4000; 1800 van hen in het rode klooster en de rest in het witte klooster, en een aantal van hen  verkoos het afgezonderde leven.

Shenouda was erg begaan met de organisatie van het kloosterleven. Hij bedacht een systeem dat eigenlijk een combinatie was van het kluizenaarsleven van st. Antonius en het gezamenlijk georganiseerde kloosterleven van st. Pachomius. Hij had de gewoonte zich terug te trekken in een afgelegen cel, daar verbleef hij een tijd in afzondering, dan keerde hij terug naar het klooster en nam hij deel aan de kloostergemeenschap.

Shenouda bouwde een huis buiten de muren van het klooster voor degenen die erop wachten om tot monnik te worden gewijd. Hij wees een leider aan voor de kloosters en die werd “de Archimandriet” genoemd. Hij wees specifieke periodes voor individueel en voor groepsgebed aan. De deuren van zijn klooster, was iedere zaterdagavond geopend voor de dorpelingen. Duizenden namen deel aan de Vespers gebeden, brachten de nacht door in het klooster en deelden in de viering van de Heilige mis de volgende ochtend. Na de mis, werden ze uitgenodigd voor een maaltijd, die de monniken hadden bereid en uitdeelden. Shenouda maakte gebruik van de aanwezigheid van deze mensen in het klooster om hen te onderwijzen in het ware geloof, wat was overgeleverd door de heilige vaders.

De archimandriet leefde in een tijdperk vol met emoties en verwarring. Het was het tijdperk waarin het oecumenisch concilie van Efeze bijeen werd geroepen, gevolgd door het concilie van Chalcedon waarmee de kloof tussen de kerken ontstond. Dit tijdperk beleefde ook het verdwijnen van de afgodendienst uit Egypte, na de wanhopige poging van Julianus Apostata om het weer te herstellen. Uiteindelijk was het een tijdperk waarin Egyptisch nationalisme zichzelf herstelde van alle keizerlijke machten. In het midden van de oprichting torende Shenouda als een baken van licht. Hij hield van afzondering, maar hij deelde het leven van de wereld volledig en was een van de bijzondere uitdagers van alle hellenistische tendensen. Hij gebruikte zijn talenten van spreken en schrijven om de menigten aan te steken, waar hij, het pure saidische dialect van Boven-Egypte, voor gebruikte. Voor ieder die hem hoorde of zijn geschriften las, hadden zijn woorden de kracht van magie.

Maar zijn magie was niet de magie van alleen maar woorden; hij voedde de hongerige, kleedde de naakte, en gaf onderdak aan de dakloze. De scholen die waren verbonden met zijn klooster dienden niet alleen de heiligen, maar diende ook hen die in de buurt leefden. Onder zijn monniken waren doktoren die met hun kennis allen bedienden.

Een voorbeeld van zijn delende liefde werd duidelijk toen de Bagat stam de regio Akhmin aanviel, families gevangen nam en dorpelingen vermoorde. Toen Shenouda hoorde van deze catastrofe, stak hij de Nijl over en ging hij naar de leider van de Bagats, en zei;”neem de kostbaarheden en geef mij de mensen.” De leider accepteerde gelijk en overhandigde hem honderden gevangenen. Shenouda huisvestte hen drie maanden in zijn kloosters; hij gaf de zieken over aan de zorg van de doktoren; de kinderen werden verzorgd door onderwijzers; terwijl de sociaal werkers zorgden voor de ouderen en de zwakken. Al deze specialisten waren afkomstig uit zijn monniken. Tijdens deze drie maanden overleden 94 vluchtelingen en werden er 52 baby’s geboren. Dit voorbeeld is een indicatie van, het goed georganiseerde systeem van de monniken, onder de waakzame ogen van de archimandriet.

Shenouda was niet alleen een gids voor de monniken, maar was ook verantwoordelijk voor 1800 nonnen. Aan hen, schreef hij verschillende brieven, die hen onderwezen en leidden op de rechte weg. Gelukkig, zijn er nog vele van zijn geschriften, ze portretteren ons zijn heldere verstand en diepe spirituele inzicht.

Shenouda was gezegend met een ongewoon lang leven. Hij werd 118 jaar oud. Zijn vaderschap over kloosters en nonnenkloosters duurde 66 jaar. Tijdens zijn lange leven, hield Shenouda zijn mensen goed in de gaten. Zijn medeleven met hen was grenzeloos. Zodoende, werd hij hun vertegenwoordiger en hun verdediger; en omdat hij zichzelf met hen identificeerde, vertegenwoordigde hij hun nationale ambities en leidde hij hen, tot de realisatie van hun betere zelf. Om die reden, word hij gezien als de bevrijder van de Egyptische gedachte van de boeien van Byzantium en een ware vertegenwoordiging van het faraonische genie.

Het witte klooster waarmee Shenouda geïdentificeerd wordt is uniek onder de christelijke gebouwen; het lijkt meer op een faraonische tempel dan op een christelijk heiligdom. Het staat aan de rand van de woestijn, ten westen van Sohag, vlakbij de oude stad Atribe. Historici denken dat het werd gebouwd tijdens het leven van Shenouda. De enige overgebleven delen zijn de kerk en het huis van de priester.

Van het rode klooster, dat zijn naam leent aan de rode stenen waar het van gemaakt is, is niets over, alleen de kerk. Dit klooster werd genoemd naar Abba Bishoy, een heilige monnik uit dat tijdperk.

Shenouda werd ziek in zijn laatste jaren. Zijn discipelen namen hem mee naar een kluizenaar die Abba Thomas heette. Aan het einde van hun ontmoeting, zei Thomas;”Vader ik wil u graag vertellen dat ik binnenkort naar de hemel ga. Je zult weten dat dit gebeurd is als de grote steen voor uw cel in tweeën splijt. Ik smeek u om te komen en te bidden over mijn lichaam voor je het begraaft.” Nadat st. Thomas was overleden, werd Abba Shenouda erg ziek, hij riep zijn discipelen naar zijn cel nadat hij hen gezegend had, beval hij zijn ziel in de handen van zijn Redder op 12 juli 451 A.D.(5 Abib). Hij liet een grote schat achter aan literatuur, waarvan er sommigen worden bewaard in de musea van Napels en Londen. Zijn biografie werd geschreven door zijn gelovige discipel Wisa.

Mogen de gebeden en smekingen van de grote heilige Shenouda de archimandriet met ons allen zijn.